Tên khác : Serum ferritin level

Tên chính : Ferritin, serum

Xét nghiệm liên quan : CBC, Serum iron, TIBC & UIBC, Transferrin, Iron tests, Zinc Protoporphyrin

Xét nghiệm này đo lượng ferritin trong máu. Ferritin là một protein chứa sắt là dạng sắt chủ yếu  được lưu trữ bên trong các tế bào. Lượng nhỏ ferritin được lưu hành trong máu phản ánh số lượng sắt tổng số được lưu trữ trong cơ thể.

Ở những người khỏe mạnh, khoảng 70% lượng sắt hấp thụ bởi cơ thể được gắn kết vào hemoglobin của các tế bào máu đỏ. 30% còn lại,hầu hết được lưu giữ dưới dạng ferritin hoặc hemosiderin, là một phức hợp của sắt với protein, và các chất khác. Ferritin và hemosiderin không chỉ tích tụ chủ yếu ở gan mà còn có  trong tủy xương, lá lách, và cơ xương.

Khi lượng sắt không đủ để đáp ứng nhu cầu của cơ thể, các kho sắt bị cạn kiệt và nồng độ ferritin giảm. Điều này có thể xảy ra do cung cấp không đủ lượng sắt, hấp thu không đầy đủ, nhu cầu sắt tăng chẳng hạn như trong quá trình mang thai, hoặc nguyên nhân gây mất máu mãn tính. Sự suy giảm đáng kể của các kho dự trử sắt có thể xảy ra trước khi có bất kỳ dấu hiệu thiếu sắt phát triển.

Sắt lưu trữ và mức độ ferritin tăng khi chất sắt được hấp thụ nhiều hơn so với nhu cầu cơ thể. Hấp thu sắt dư thừa mãn tính sẽ dẫn đến sự tích tụ của các hợp chất sắt trong các mô và cơ quan và cuối cùng có thể gây ra rối loạn chức năng và tổn thương các mô, cơ quan. Điều này xảy ra trong bệnh nhiễm sắc tố sắt mô, một căn bệnh di truyền, trong đó cơ thể hấp thụ quá nhiều sắt, ngay cả trong một chế độ ăn uống bình thường.

 Xét nghiệm được sử dụng như thế nào?

Các thử nghiệm ferritin được chỉ định để đánh giá dự trữ sắt trong cơ thể của một người. Xét nghiệm này đôi khi được chỉ định cùng với xét nghiệm sắt và TIBC để phát hiện sự hiện diện và đánh giá mức độ nghiêm trọng của thiếu sắt hoặc quá tải sắt.

Khi nào được chỉ định ?

Các thử nghiệm ferritin có thể được chỉ định cùng với các xét nghiệm sắt khác, khi kết quả CBC bất thường cho thấy rằng một người có hemoglobin và hematocrit  thấp và  các tế bào máu đỏ của họ nhỏ và nhạt màu hơn bình thường (microcytic và hypochromic), cho thấy thiếu máu thiếu sắt thậm chí mặc dù các triệu chứng lâm sàng chưa xuất hiện.

Giai đoạn đầu thiếu sắt thường không gây hiệu thay đổi các đặc tính vật lý của hồng cầu. Nếu một người khỏe mạnh, các triệu chứng ít khi xuất hiện trước khi hemoglobin trong máu giảm xuống dưới một mức nhất định (10  g / dL). Tuy nhiên, nếunguồndự trử sắttiếp tục cạn kiệt , triệu chứng có thể bắt đầu phát triển và bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm ferritin cùng các xét nghiệm liên quan đến sắt khác. Các triệu chứng phổ biến nhất của thiếu máu thiếu sắt bao gồm:

    - Mệt mỏi mãn tính / mệt mỏi
    - Ốm yếu
    - Chóng mặt
    - Nhức đầu

Nếu thiếu máu thiếu sắt nặng, khó thở, chóng mặt, đau ngực, nhức đầu, và đau chân có thể xảy ra. Trẻ em có thể phát triển các bất lực học tập (nhận thức kém ). Bên cạnh những triệu chứng chung của bệnh thiếu máu, có những triệu chứng đặc trưng của thiếu sắt như là thèm ăn các chất đặc biệt, (chẳng hạn như cam thảo, phấn, bụi bẩn, hoặc đất sét), một cảm giác nóng rát ở lưỡi hoặc lưỡi trơn bóng, vết loét ở các góc  miệng, và móng ngón tay và ngón chân có hình cái muỗng.

Một số ferritin cũng có thể được chỉ định khi nghi ngờ quá tải sắt . Các triệu chứng của tình trạng quá tải sắt sẽ khác nhau từ người này sang người khác và có xu hướng xấu đi theo thời gian. Các triệu chứng  là do sắt tích tụ trong máu và các mô. Các triệu chứng có thể bao gồm:

    - Đau khớp
    - Mệt mỏi, yếu
    - Thiếu năng lượng
    - Đau bụng
    - Mất ham muốn tình dục
    - Vấn đề về tim

Để xác nhận sự hiện diện của quá tải sắt, xét nghiệm về sắt khác (sắt, TIBC) và thử nghiệm di truyền đối với bệnh nhiễm sắc tố sắt mô di truyền có thể được cho là tốt.

Kết quả xét nghiệm có ý nghĩa là gì?

Giá trị tham khảo bình thường :       Nam : 30 – 400 ng/mL

                                                          Nữ   : 15 – 150 ng/mL

Mức độ ferritin thường được thẩm định kết hợp với các xét nghiệm sắt khác. Một bảng tóm tắt về những thay đổi trong các thử nghiệm sắt nhìn thấy trong các bệnh khác nhau của tình trạng sắt được thể hiện trong bảng dưới đây.

 Ferritin thấp ở những người có tình trạng thiếu sắt và tăng cao ở những người có bệnh nhiễm sắc tố sắt mô và các rối loạn khác dư thừa dự trữ sắt và những người đã có truyền nhiều máu.

Ferritin là một chất phản ứng giai đoạn cấp tính và do đó có thể được tăng lên trong những người bị viêm, bệnh gan, nhiễm trùng mãn tính, rối loạn tự miễn dịch, và một số loại ung thư. Ferritin không thường được sử dụng để phát hiện hay theo dõi các bệnh trên.

 Điều gì khác cần biết?

Bình thường, hầu hết ferritin  được tìm thấy bên trong các tế bào , chỉ một phần nhỏ lưu hành trong máu. Khi có tổn thương các cơ quan có chứa ferritin, chẳng hạn như gan, lá lách, và tủy xương, nồng độ ferritin có thể tăng cao mặc dù tổng số lượng sắt trong cơ thể là bình thường.

 Câu hỏi thường gặp

1. Mức độ sắt của tôi là bình thường, nhưng mức độ ferritin của tôi lại thấp. Tại sao vậy?

Sự phát triển của thiếu máu thiếu sắt là một quá trình dần dần. Nếu cơ thể bạn không nhận đủ chất sắt, đầu tiên cơ thể của bạn sử dụng chất sắt lưu trữ trong các mô (ví dụ, ferritin) và nồng độ trong máu của ferritin sẽ bắt đầu giảm. Nếu không được khắc phục, sắt lưu trữ bắt đầu bị cạn kiệt vì nó được sử dụng trong việc sản xuất các tế bào máu đỏ. Trong giai đoạn đầu của thiếu sắt, nồng độ sắt trong máu  có thể là bình thường trong khi sắt lưu trữ ( ferritin ) sẽ bắt đầu giảm.

2. Tôi biết ăn các thực phẩm giàu chất sắt hoặc uống bổ sung sắt sẽ tăng mức độ sắt của tôi, và nó cũng sẽ tăng mức độ ferritin ?

Vâng. Bổ sung nhiều chất sắt sẽ làm tăng mức độ sắt trong cơ thể của bạn. Nếu mức độ sắt trong cơ thể của bạn tăng và nhiều hơn so với yêu cầu của cơ thể bạn, cơ thể bạn sẽ bắt đầu dự trữ thêm chất sắt dưới các dạng như là ferritin.

3. Các nguyên nhân khác có thể làm thay đổi nồng độ ferritin?

Mức Ferritin tăng có thể được nhìn thấy trong lạm dụng rượu, viêm gan cấp tính, và nhiễm trùng.

4. Ai cần bổ sung chất sắt?

Những người đặc biệt cần bổ sung chất sắt là những phụ nữ mang thai và bệnh nhân thiếu máu thiếu sắt đã xác định. Phụ nữ trẻ bị thiếu máu do chế độ ăn uống nghèo chất dinh dưỡng và mất  máu mãn tính và / hoặc mất quá nhiều máu trong chu kỳ kinh nguyệt là có thể yêu cầu cần bổ sung chất sắt. Mọi người không nên bổ sung sắt trước khi nói chuyện với bác sĩ của bạnvì dư thừa sắt có thể gây thừa sắt mãn tính. Quá liều thuốc sắt có thể độc hại, đặc biệt là cho trẻ em.

5. Có cách nào để chữa bệnh thừa sắt?

Nếu đó là một nguyên nhân tạm thời hoặc do uống bổ sung chất sắt, có khả năng tự điều chỉnh một khi nguyên nhân hoặc uống bổ sung được giải quyết. Nếu đó là do bệnh nhiễm sắc tố sắt mô hoặc một bệnh mãn tính,  không thể được chữa khỏi, không được quản lý tốt. Trong trường hợp nghiêm trọng, định kỳ loại bỏ một lượng máu nhất định , còn được gọi là chích điều trị, có thể là cần thiết.

BS NGUYỄN VĂN THỊNH

( Nguồn tài liệu từ internet )